Arter’den Dinleyen Gözler İçin Sergisi

John Cage’in müzikte olduğu kadar tüm sanatsal üretiminde sessizlik, belirsizlik ve rastlantısallığı bir arada kullanan deneysel yaklaşımını ve Fluxus sanatçılarını referans alan sergide, ziyaretçiler galeri alanına hâkim olan sessizliğin içinde yapıtlardan yükselen “sesleri” keşfetmeye ve hayal etmeye davet ediliyor. Cage’in “mutlak bir sessizliğin imkânsızlığına” odaklanan önermesinin izinden giden Dinleyen Gözler İçin, duyu sistemimize içkin yaratıcı ve imgesel güçleri keşfetmemize engel olan sis perdesini aralayarak bizi dinleme ve görme biçimlerimizi farklılaştırmaya teşvik ediyor. Sergi, ses içeren az sayıda eserin tamamen sessiz yapıtlarla aynı mekânda buluşturulması yoluyla gerçeklik ve hayal gücü arasında salınan düşünsel bir sarkaç yaratmayı amaçlıyor.

John Cage “sessizliğe” bir bestesinde yer verme fikrini, ikinci partisyonu yarım dakikalık bir sessizlikten oluşan Music of Changes [Değişimler Müziği] isimli eseriyle bağlantılı olarak David Tudor’a yazdığı 5 Ağustos 1951 tarihli bir mektupta ilk kez ifade eder. Cage’in sanat anlayışı sesin ve müziğin yaşamın her yerinde mevcut ve duymayı arzu edenlere cömertçe açık olduğu inancına dayanır. Gündelik hayatın tüm seslerine yönelik hiyerarşik olmayan bir dinleme öneren Cage, hem izleyiciyi hem de icracıları performans boyunca bir mekânda ortaya çıkan tesadüfi seslere titizlikle kulak vermeye ve “müzikal olmayan sesleri” de dinleme deneyimine dahil etmeye çağırır. Cage’in sessizliği odağına alan yoğun ilgisi, Harvard’da bulunan yankısız odaya aynı yıl yaptığı ziyaret sırasında biri yüksek, diğeri alçak olmak üzere sırasıyla kendi sinir ve dolaşım sistemine ait iki ayrı sesi belirgin bir biçimde işitmesiyle yeni bir boyut kazanır. Bu deneyim, Cage’e mutlak sessizliğin imkânsızlığına dair önemli bir farkındalık sağlar. Gündelik sesleri dinlemenin önemini ve rastlantısal olayların etki gücünü vurgulayan Cage, sanatçının yapıtın üretim süreci üzerindeki kontrolünü geri çekmesi ve yapıtın izleyicinin katılımıyla kendiliğinden hayat bulması gerektiğini düşünür.

Arter’in “Sesli Dizi” serisi kapsamında düzenlenen üçüncü sergisi Dinleyen Gözler İçin, sesin sanatın ayrılmaz bir parçası olduğu konusundaki farkındalığımızı artırmaya odaklanıyor. Eşzamanlı olarak gerçekleştirilen Dinleyen Gözler İçin ve Karbon’daki Yağmur Ormanı V (varyasyon 3) sergileri birbiriyle yakından ilişkilenerek, çevremizi kuşatan görsel dünyayı algılama şekillerimizi sesin –ister müzik, ister gürültü biçiminde olsun– ve hatta sessizliğin perspektifinden keşfetmeye yönelen iki farklı yaklaşımın iç içe geçmiş bir alaşımını sunuyor.